koe OOG  in  OOG  met  de   VERDELGINGSMACHINE   
 
       Inhoudsopgave - Bestellen - Downloaden - Maandblad - Boeken - Archief        
  Publikatielijst - Landbouwsite - Duurzaamsite - dDH - Links - Verder >>  
 
de mond- en klauwzeercrisis van 2001
 
________    
____		  
 
'HET NIET-VACCINEREN VALT AAN GEEN MENS
UIT TE LEGGEN'  
 
schets van actiegroep Ent-Europa!
 
 
psychiater - Brusselse molens - actiegroep - handtekeningen - LTO - hechtere organisatie
 
 
Zaterdagmorgen 25 mei 2002 is het even buiten het prachtige Friese stadje Dokkum al vroeg een drukte van belang. Een paar honderd mensen met spandoeken, borden en heel veel gele ballonnen staan voor zaal 'de IJsherberg' al pratend te wachten. Om half elf zal er een bus met een groep Europarlementariërs komen om een hoorzitting te houden over de mond- en klauwzeercrisis van een jaar geleden. Burgemeester Roel Cazemier heeft het idee geopperd er een grote demonstratieve bijeenkomst van te maken en actiegroep Ent Europa! is direct aan het organiseren geslagen.
De spandoeken dragen teksten als: 'Mkz-bestrijding: einde beschaving; stop moordmachine' en 'Een gezonde maatschappij met gezonde dieren - daar hoort bij: inenten tegen mkz'. Er is een affiche van de 'Steungroep mkz' uit Kootwijkerbroek met een kruiwagen met een dood schaap erop en de tekst 'Gezond vee, slachtoffer van ziek Paars'. Twee kinderen dragen een zelfgemaakt spandoekje: 'Sta op met die luie krenten en ga de dieren enten' en een vrouw heeft op een stuk karton een foto van haar gedode lammeren geplakt.
 
Als de parlementsleden precies op tijd aankomen, houdt boerin Jolanda Streekstra van Ent Europa! een korte en heldere toespraak in het Engels. "De samenleving stémde vorig jaar niet in, dit jaar stémt zij niet in en in de toekomst zál zij niet instemmen met de stamping- out-methode." Deze aanpak, die de Europese Unie oplegt, behelst het 'uitroeien' van het virus door het vatbare vee in de wijde omgeving van een ziek dier af te maken en te vernietigen. Volgens Streekstra is 'ring- enten' veel effectiever. Daarbij worden alle dieren in een straal van enkele kilometers direct ingeënt en worden alleen de zieke dieren afgemaakt. 1+ "Niet de stamping-out-aanpak stopte het virus, maar het ringenten." Bovendien staat stamping-out "haaks op onze morele en ethische normen. 2+ Het niet-vaccineren valt aan geen mens uit te leggen en zeker niet aan een kind."
Dan overhandigen twee jongens uit Sneek meer dan duizend handtekeningen tegen het afmaken en vóór het enten. Zij hebben die zelf opgehaald. Boerin Grytsje Andringa van de Jonge Agrarische Vrouwen uit Dongeradeel overhandigt een enorme kaars met kleine foto's van een schaap, een varken, een geit en een koe erop geplakt en in het Engels de tekst: "Het licht van deze kaars symboliseert onze hoop op een betere toekomst zonder zinloze vernietiging van gezonde dieren, lege stallen, angst, verdriet, wanhoop, geïsoleerdheid, nachtmerries en bureaucratie." Achterop de kaars staat nog een klein gedicht:
   "Er is Stilte!
   Er is Leegte!
   Wat was het doel van al dit doden?
   Is er geen andere weg?!"
 
De Engelse conservatieve Europarlementariër Neil Parish verklaart onder de indruk te zijn van het waardige en krachtige protest, zoals hij dat de afgelopen dagen op verschillende plaatsen in Nederland heeft meegemaakt. "Wij zullen er alles aan doen om te voorkomen dat deze tragedie zich herhaalt."
Delegatielid Jan Mulder, voor de VVD in het Europarlement: "Massale ruiming van vee zal in de toekomst niet meer acceptabel zijn." Om dit meteen af te zwakken met: "Maar Nederland is een klein land en democratie is overtuigen."
De Europarlementariërs zijn allen lid van de 'tijdelijke commissie mond- en klauwzeer'. De commissie bestaat uit dertig leden. Aan het driedaagse bezoek aan Nederland nemen officieel elf parlementsleden deel, waarvan deze zaterdag vijf aanwezig zijn, waaronder drie Nederlanders.
 
 
Psychiater
 
Na de begroeting schuifelen vier- à vijfhonderd mensen rustig naar binnen. Bij de ingang van de zaal staat een tafel met grote stapels paperassen van de mond- en klauwzeercommissie van het Europarlement. Een euroambtenaar roept iedereen toe naam en adres op te schrijven in een soort gastenboek. De delegatieleden klimmen op het podium samen met twee tolken. Aan het gordijn achter het podium hangt een prachtig blauwgroengetint schilderij van een wanhopige boer omgeven door angstig vee. Het doet een beetje denken aan het schilderij Guernica van Picasso. Het is gemaakt door de zeventienjarige Hans Hoekstra uit Surhuisterveen, een dorpje in Oost-Friesland. Middenvoor op het podium staat de grote kaars. Hij brandt.
 
Dan beginnen de toespraken. Namens een invalide jongeman in een rolstoel die niet kan praten leest een vrouw een tekst voor. "Heel veel mensen in tehuizen zijn kwaad. Ik was er heel depressief van en ben dat soms nog. Wilt u alstublieft haast maken." Hij eindigt met: "Dan wil ik de boeren nog een hart onder de riem steken: hoe jullie doorgaan, pet af, laat je niet kisten!"
Een boerin wijst erop dat de Europese regels van 'ruimen in een straal van één of twee kilometer' niet gerespecteerd zijn. Ook op drie kilometer afstand zijn er dieren afgemaakt. Een vrouw leest een gedicht voor van hoe een dier de crisis beleefd zou kunnen hebben. Een boer: "Het beleid is nog zieker dan de koeien. De gezonde dieren worden hetzelfde behandeld als de zieke. Dat valt niet te begrijpen. Daarvoor zou je naar een psychiater moeten. Wat stelt de democratie en de vrijheid nog voor? Ik heb er geen woorden voor."
Iedere spreker krijgt applaus, maar het langst klapt iedereen voor zanger Gerrit Breteler die zichzelf begeleidend aan de vleugel in het Fries een lied zingt over het boerenleven en tongblaar (het boerenwoord voor mond- en klauwzeer).
 
Vervolgens komen de meer officiële toespraken. Burgemeester Cazemier: "Europarlement, wij rekenen op u, ent Europa nu!" Veearts Egberink: "Het doden van geënte dieren moet stoppen, zodat mijn dochter op school niet meer hoeft te vertellen: 'Mijn vader gaat gezonde dieren dood maken, om te voorkomen dat ze ziek worden.'"
Boer Kooistra van de NLTO (de Noord-Nederlandse afdeling van de grote boerenorganisatie LTO) pleit voor totale vaccinatie. Hij heeft het er niet over dat de LTO, de organisatie die hij vertegenwoordigt, vorig jaar aangedrongen heeft op het afmaken van de geënte dieren, op het moment dat Brinkhorst nog geen besluit genomen had.
Tenslotte komen de Europarlementariërs nog even aan het woord. Opnieuw geven zij complimenten dat het protest zo waardig is geweest en benadrukken ze dat alle verhalen zoveel indruk hebben gemaakt. Volgens Albert-Jan Maat, die voor het CDA in het Europarlement zit, is zijn "vechtlust verviervoudigd".
 
 
Brusselse molens
 
De 'tijdelijke commissie mond- en klauwzeer' van het Europarlement is in januari 2002 ingesteld, dat wil zeggen elf maanden na het begin van de mond- en klauwzeeruitbraak in Engeland. Zij heeft intussen Noord-Engeland bezocht en gaat in juni naar Zuid-Engeland. Vervolgens maakt de rapporteur, het Duitse sociaal-democratische delegatielid Wolfgang Kreissl- Dörfler, een verslag dat naar zijn zeggen "economische, ecologische, sociale en emotionele aspecten zal omvatten." Daarna moet het rapport besproken en aangenomen worden in de mond- en klauwzeercommissie en vervolgens bediscussieerd in het Europarlement. Als alles meezit zal dit eind november plaatsvinden. Daarna zullen er enige aanbevelingen naar de Europese Commissie en de Raad van Ministers gaan. Vervolgens moeten er dan voor de internationale handel nog afspraken gemaakt moeten worden in het OIE (Office Internationale des Épizooties, te Parijs - de internationale organisatie voor dier- epidemieën.)
Kreissl waarschuwt dat "er geen eenvoudige oplossingen (zijn) voor complexe problemen. (..) We moeten deze kwestie internationaal oplossen, anders klappen onze markten in elkaar." Ook het Britse delegatielid Parish wijst erop dat "de wijsheid van Salomon vereist (is) om tot een praktisch uitvoerbare politiek te komen."
Kortom: het zal nog heel, heel lang duren voordat er officiële Europese besluiten genomen zijn die werkelijk hout snijden.
 
 
Actiegroep
 
Tijdens de mond- en klauwzeercrisis in het voorjaar van 2001 schoten organisaties van boeren en burgers als paddestoelen uit de grond. Bijvoorbeeld: Actiecomité in de Driehoek Apeldoorn-Zwolle-Deventer, Stichting Boer en Vee, Comité Burgers voor Boeren, Actiecomité Burgers steunen Boer en Dier, Verenigde Boeren van Kootwijkerbroek, Steunfonds Reigershof (België) en Actiecomité Veehouders MKZ.
Een van de organisaties die het meest aan de weg heeft getimmerd en ook nog na de crisis actief bleef, is Ent Europa!. Deze groep werd op tweede Paasdag, een kleine week na de uitbraak in Friesland opgericht op initiatief van onderwijzeres Greetje van der Berg uit Dokkum. De meest markante woordvoerder uit de beginperiode is boerin Christien Schneider uit het nabijgelegen dorpje Raard. "Toen op de woensdag voor Pasen bij ons in de buurt MKZ uitbrak, waren we in eerste instantie verlamd van angst. Ik ben niet alleen boerin, maar ook moeder van vier jonge kinderen. Ik probeer mijn kinderen respect bij te brengen voor alles wat leeft, zelfs voor het kleinste diertje of bloemetje. Hoe moest ik mijn kinderen uitleggen dat er mensen konden komen die al onze kerngezonde dieren zouden doodmaken en vernietigen? Moest ik ze uitleggen dat dat mag omwille van economische belangen? En dat terwijl er een vaccin beschikbaar is?
Na enkele dagen in die vernederende angst te hebben doorgebracht, kwam ik tot het inzicht dat het niet mag. Met het doden van kerngezonde dieren en het vernietigen van uitstekend voedsel wordt een ethische grens overschreden. Of je nu religieus bent of niet, zo ga je niet met de schepping om. Door dit systeem sta ik als opvoeder met lege handen en moet ik mij diep schamen tegenover al die mensen voor wie genoeg voedsel geen vanzelfsprekendheid is."  3
 
De actiegroep wilde direct wat doen. Zij besloot zich aan te sluiten bij het initiatief tot een demonstratie in Den Haag van het comité 'Burgers voor Boeren' op 21 april. Via televisiereportages en kranteartikelen over de demonstratie raakte de groep bekend en regende het telefoontjes, brieven en e-mails. Schneider kon haar erf niet af vanwege het besmettingsgevaar. Om toch zoveel mogelijk mensen naar de demonstratie toe te krijgen, was ze dag en nacht aan het bellen en e-mailen. Vanuit het niets dook een heel stel vrijwilligers op die affiches ophingen in Friesland en geld en bussen organiseerden.
Schneider: "De crisis beschouw ik als een roetzwarte bladzijde in de geschiedenis van de Europese eenwording. De ramp haalde echter wel het beste in de mens naar boven. (..) Een akkerbouwster bood aan om alle e-mails te beantwoorden. Een studente reed heel Friesland door om 20.000 posters te verspreiden. Die waren gratis gedrukt, al het personeel van de drukkerij werkte daarvoor vrijwillig over."
"Tussen alle telefoontjes waren ook heel emotionele. Nooit zal ik het gesprek met Renze van der Ploeg vergeten, de ochtend nadat zijn Anna's en Aukjes waren 'geruimd'. Toen hij vertelde over het afscheid van zijn oudste koe, heb ik gehuild van woede en verdriet. Zo'n goede boer met zoveel hart voor zijn vee, alleen al voor Renze en zijn gezin zouden we nooit de strijd opgeven."  4
 
Omdat de BBC opnamen van Schneider wilde maken tijdens de demonstratie besloot zij, ondanks het besmettingsgevaar, toch naar Den Haag te gaan om de demonstranten toe te spreken. In de nacht voor de demonstratie schreef zij een toespraak in het Engels gericht aan Eurocommissaris Byrne.
"Ik heb gehoord dat u dit 'uitroeien' (stamping out) noemt, meneer Byrne.
Uitroeien van al de dieren.
Uitroeien van het geluk van zoveel families.
Uitroeien van het laatste stukje menselijke liefde.
Meneer Byrne: mijn hart schreeuwt.
Het is me duidelijk geworden dat er maar één godsdienst is in dit nieuwe Europa. Eén geweldige, angstaanjagende god, genaamd 'Euro', met al de politici als zijn profeten."
 
 
Handtekeningen
 
Begin juni, anderhalve maand nadat het laatste vee afgemaakt was in Friesland, begon de actiegroep samen met de Initiatiefgroep Kerk en Samenleving een handtekeningen- kaartenactie tegen het 'ruimen' van gezonde dieren en voor het enten in heel Europa tegen mond- en klauwzeer. (De actiegroep zet het woord 'ruimen' consequent tussen aanhalingstekens.) Streekstra: "We zijn gestart met de scholen hier in Anjum. Daarna hebben we naar alle scholen in Friesland een informatiepakket gestuurd. Er waren scholen die heel erg enthousiast waren en andere juist helemaal niet. Die vonden het te politiek, die waren bang. Er waren ook scholen uit Groningen en uit andere plaatsen die ons vroegen 'wanneer komt het hier?'. Dan hadden ze het op televisie gezien of in de krant. Maar het was héél veel werk om dat allemaal te coördineren en al die belletjes en al die e- mails. Dus we hebben de scholenactie niet verder landelijk doorgezet. In plaats daarvan gingen we naar allerlei evenementen zoals bijvoorbeeld landbouwbeurzen of sportmanifestaties. Ook haalden sommige mensen huis-aan-huis handtekeningen op."
Eind juli waren er 20.000 handtekeningen binnen. In de vakantiemaanden verzamelden mensen handtekeningen op Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Op 11 december bracht Ent Europa! 100.000 handtekeningen naar Brussel, samen met steunbetuigingen van tientallen organisaties met in totaal 350.000 leden. Twee vertegenwoordigers van de Belgische landbouwminister namen de handtekeningen in ontvangst. Deze minister was voorzitster van de EU-conferentie over de mond- en klauwzeercrisis, die op 12 en 13 december plaatsvond. Honderden deskundigen waren daar aanwezig, maar mensen die de narigheid aan den lijve hadden meegemaakt waren niet uitgenodigd. Ook voor Ent Europa! was 'geen plaats'. Streekstra: "Ze zijn bang voor 'actiegroepen'. Dan denken ze dat je met bivakmutsen op komt."
 
Het actiemateriaal van Ent Europa! is opvallend vriendelijk. Terwijl andere groepen foto's van dode dieren afdrukken, zie je op hun affiche een vrolijk meisje in striptekening-stijl tegenover een gezonde koe die in een heldergroene wei met bloemen staat. Ent Europa! wil geen 'bloederige taferelen'. Streekstra: "Je hoeft er niet eng over te doen, want dat weet iedereen wel." Onder aan het affiche staat: "Acties zullen altijd vreedzaam en waardig gevoerd worden."
Hoewel woordvoerders van Ent Europa! hun gevoelens scherp onder woorden kunnen brengen, zullen ze nooit grof in de mond worden. En ook niet zoals sommige boeren uitspraken doen in de trant van: "Als er weer 'geruimd' gaat worden zullen ze dwars door me heen moeten schieten." Ent Europa! blijft nuchter. Streekstra: "Als ze komen om te ruimen en je doet lastig, dan gaan ze weer weg en komen een andere keer terug met de ME. Dan nemen ze je gevangen, 'ruimen' de boerderij en dan mag je weer terug. Zelfs rechtszaken bleken geen effect te hebben. Wanhopige boeren en hobbydierhouders hebben er tientallen aangespannen, maar tijdens de crisis bleek het onmogelijk het beleid te wijzigen en het doden te stoppen."
 
 
LTO
 
De officiële boerenorganisatie LTO heeft haar leden op een verschrikkelijke manier in de kou laten staan. Dat is een van de redenen dat er zoveel verschillende boerenactiegroepen zijn ontstaan. Streekstra: "Bij de LTO, daar zitten wel een paar goeden tussen. Maar over het algemeen ... Je bent er lid van. Je denkt: 'De LTO zal wel goed zijn, ze zullen wel iets goeds doen.' En opeens zie je dan hoe ze doen." Streekstra verwijt haarzelf en andere gewone LTO-leden dat ze het LTO-bestuur teveel zijn gang hebben laten gaan, door de jaren heen. "Dan is er zo'n avond en daar ga je naar toe. Er is een praatje en een paar gratis drankjes. Het zijn eigenlijk meer ontmoetingsavonden."
Volgens Streekstra houdt de LTO vast "aan het poldermodel. Ze zeggen: 'met een spandoek gaan staan is wel makkelijk, maar je moet de resultaten toch binnenhalen aan de onderhandelingstafel'. Zij zelf hebben dagelijks te maken met de mensen van het ministerie waarmee ze overleggen en waar ze misschien zelf ook nog wel eens terecht willen komen. Dan denken ze zeker: 'ach die boertjes, ze zeuren wel, maar ze vormen niet echt een bedreiging'."
(..) "De LTO geeft geen openheid van zaken. Van de melkfabriek krijg je ieder jaar twee van die dikke boeken. Maar van de LTO krijg je zoiets niet." Streekstra heeft nog gebeld om het jaarverslag, maar ze kreeg het niet. Terwijl zijzelf en haar man nota bene lid waren.  5+
Ondertussen heeft ze opgezegd. De druppel die de emmer deed overlopen is de weigering van de NLTO (LTO-afdeling voor Noord-Nederland) Ent Europa! uit te nodigen voor een bijeenkomst met minister Brinkhorst september 2001 in Dokkum. Toen de actiegroep dankzij persoonlijk ingrijpen van burgemeester Cazemier toch mocht komen, draaide Geart Kooistra, afdelingsvoorzitter van de NLTO en voorzitter van de bijeenkomst de microfoon dicht toen Streekstra wat wou zeggen. Na de nodige commotie (Streekstra beent woedend weg, Schneider dreigt niets meer te zullen aanbieden, vanuit de zaal roept iemand 'schande') mocht Streekstra toch nog haar woordje doen: 6 "Tijdens de mkz-crisis op de Veluwe, eind maart, is bij ons een stierkalfje geboren. Deze hebben wij Laurens-Jan 7 genoemd. We zeiden tegen elkaar 'mocht er mond- en klauwzeer in Friesland komen, dan nodigen we de minister uit als 'zijn' kalf wordt gedood.' Wie had kunnen denken dat twee weken later het virus tien kilometer bij ons vandaan op zou duiken. Minister, Laurens-Jan is door het oog van de naald gekropen." Brinkhorst kreeg van Streekstra een foto van zijn naamgenoot.
 
 
Hechtere organisatie
 
Ondertussen is de mond- en klauwzeercrisis ruim een jaar achter de rug. Nog steeds verzamelen mensen van Ent Europa! handtekeningen op grotere bijeenkomsten. Verder probeert de groep de discussie over enten gaande te houden door gezagsdragers aan hun jasje te trekken en bij de media van zich te laten horen, zo gauw zich een gelegenheid voordoet.
Ook is de organisatie hechter geworden. De actiegroep is nu een landelijke stichting. Zij heeft met verschillende actiegroepen en particulieren een intensief contact via 'Gebundelde Krachten - platform voor aktie tegen het non- vaccinatiebeleid'. Dit platform brengt geregeld een nieuwsbrief uit en onderhoudt contacten met gelijkgezinde groepen in Duitsland, Engeland en België, met de internationale European Livestock Alliance en met kritische virologen als Simon Barteling.
 
Noten
1+. Tijdens de mond- en klauwzeercrisis van 2001 heeft de overheid vanaf 26 maart laten ringenten. Echter, alle dieren, ook de gezonde runderen, zijn later toch nog afgemaakt, zo gauw de destructiebedrijven in de gelegenheid waren de kadavers te vernietigen. (Ruimen, tien keer erger dan ik dacht - MKZ het boerenverhaal; Hans Siemes; Elsevier; Doetinchem 2001; pagina 32, 33, 43 en 48.) terug
2+. Streekstra: "Het verbieden van de verkoop van vlees en melk van gezonde gevaccineerde dieren is onaanvaardbaar omdat tot 1990 onze dieren geënt werden zonder dat hun vlees en melk ooit problemen veroorzaakten. Bovendien gaf de Europese Commissie onlangs nog toestemming tot de import van geënt Argentijns vlees." (Kamervragen februari 2002, VVA. 2002/542)  terug
3. Uit de toespraak van Christien Schneider tot de vertegenwoordigers van de Belgische minister van landbouw; 11 december 2001 te Brussel. Deze minister was voorzitster van de EU-conferentie over de mond- en klauwzeercrisis op 12 en 13 december te Brussel. terug
4. 'Actie Ent Europa'; Christien Schneider, in Tongblier - de crisis van 2001; Wiebe Dijkstra (redactie); Stichting Werkgroep MKZ Fryslân; Buitenpost, 2001; pagina 112. terug
5+. De LTO gedraagt zich wel zeer geheimzinnig. Ook ik kreeg als landbouwjournalist geen cijfers onder ogen. Wel kreeg ik het 'jaarverslag' toegestuurd, maar dat bevatte uitsluitend glimmende foto's van agro-bobo's op de fiets en hol klinkende beschouwende artikelen.
Ook de befaamde onderzoeksjournalist Joep Dohmen van de NRC stuitte op de geslotenheid. In zijn zeer gedetailleerde artikel 'Goed geboerd - de verborgen miljarden van de Brabantse boerenbond' van 8 april 2000 schrijft hij: "Van Oosten (algemeen directeur van de ZLTO) excuseert zich als naar de jaarverslagen gevraagd wordt. 'Die zijn niet bestemd voor buitenstaanders.' (..) Van Oosten is wel bereid globaal iets te zeggen over het vermogen. Volgens hem kreeg de ZLTO een startkapitaal van 75 miljoen gulden. De rest van het geld zit in NCB Ontwikkeling. Hoeveel dat is? Van Oosten schat het 'op enkele honderden miljoenen guldens'. Dat blijkt een magere schatting."
(..) "Hoeveel geld er precies omgaat, hoeveel er belegd is op de beurs en hoeveel stil vermogen er is, dat weten slechts de spilfiguren in het dagelijks bestuur (van de ZLTO). (..) Voorzitter ing. A. Vermeer wil niet ingaan op de vraag hoe vermogend zijn organisatie is. Ook zijn voorganger ir. A. Latijnhouwers houdt zich op de vlakte: 'Wij zijn geen arme club. De geëigende personen weten wel hoe groot het werkelijke vermogen is. Ik wist dat ook toen ik voorzitter was. Daar hebben we schattingen van laten maken. Ga er maar vanuit dat sprake is van goed rentmeesterschap. We hebben niet slecht geboerd.'" Dohmen zelf komt op basis van intensief speurwerk op een totaal vermogen van twee tot drie miljard gulden. terug
6. Persoonlijk mededeling van Jolanda Streekstra eind oktober 2001. terug
7. Naar Laurens-Jan Brinkhorst, de toenmalige minister van Landbouw. terug
 
*          *           *

Verder naar het volgende hoofdstuk. >>
<< Terug naar het begin van dit hoofdstuk.
Naar de inhoudsopgave van Oog in Oog met de verdelgingsmachine.  
 
 
 
 

_
 ___