Land en Stad - Maandblad
  maart 2002
Overzicht maart - Boeken - Archief - Bestellijst - Landbouwsite - Duurzaamsite - dDH - Links - Verder >>  
 
________    
____		  
 
BOERENOPSTAND IN NEDERLAND - DEEL II  
 
Achtergronden
 
 
(In 'Boerenopstand in Nederland - deel I' tref je een levendige beschrijving aan van de spannende weken in februari en maart 1990.)
 
De tekst heb ik overgenomen uit: De akkerbouwacties in het voorjaar van 1990.
 
"In februari 1990 gaan duizenden akkerbouwers de straat op. Met hun belangrijkste wapen, de trekker, blokkeren zij in het hele land wegen, tunnels, bruggen, vuilstortplaatsen, grensovergangen, overheidsgebouwen tot en met het ministerie van Landbouw en het Binnenhof in Den Haag toe. Als eerste wordt in Den Haag het gebouw van het Landbouwschap bezet.
 
Drie weken lang houden ze vol. Gedreven door de slechte inkomens van de laatste jaren. En de nog slechtere vooruitzichten voor de komende jaren. Voor het zevende achtereenvolgende jaar dreigt de graanprijs te dalen. De onderhandelingen in het wereldhandelsoverleg, de Gatt, hangen als het zwaard van Damocles boven het hoofd van de akkerbouwers. De graanprijzen komen daardoor nog verder onder druk te staan. Het perspectief voor de toekomst ontbreekt. Maar er is nog een reden waarom de boeren de straat op gaan. Namelijk uit onvrede over de eigen landbouworganisaties.
De acties zullen waarschijnlijk de geschiedenis ingaan als de langste boerenacties ooit in Nederland gehouden. Iedereen weet, zeker in de landbouw, dat er heel wat voor nodig is voordat boeren, vrouw en erf verlaten om ergens ver in Den Haag actie te voeren. Het is dan ook niet voor niets dat de boeren massaal in opstand komen. Zij beginnen aan den lijve te ondervinden wat het marktgerichte landbouwbeleid met lage prijzen voor hen betekent.
 
Begin jaren tachtig besluiten de Europese landbouwministers al een terughoudend prijsbeleid te voeren voor graan. De graanoverschotten beginnen zo langzamerhand de pan uit te rijzen. De EG komt in financiële problemen door de enorme exportsubsidies die ze moet betalen.
 
In 1985 stelt de Europese landbouwcommissaris Andriessen in zijn Groenboek, de EG-landen voor de fundamentele keuze. Sterke prijsverlaging voor graan of produktiebeheersing. Dezelfde fundamentele keuze die in 1990 nog aan de orde is. Andriessen kiest voor de eerste oplossing: het marktgerichte beleid. En met hem de Nederlandse landbouworganisaties, landbouwminister Braks en een meerderheid van de Tweede Kamer. De econoom Andriessen gaat ervan uit dat door lagere en meer concurrerende graanprijzen, grotere afzetmogelijkheden ontstaan.
 
(..)
 
De akkerbouwers hebben inmiddels vanaf 1983 jaar op jaar een lagere graanprijs moeten incasseren. In dat jaar krijgen ze nog gemiddeld 55 cent voor een kilo graan. Drie jaar later is dat nog net 46 cent. In februari '86 zijn de eerste Oldambtster boeren het zat. Uit onvrede over de prijsdalingen blokkeren ze enkele gaslokaties. In februari 1988 besluiten de Europese regeringsleiders de inmiddels beruchte stabilisatoren in te stellen. De stabilisatoren leiden ieder jaar tot een automatische prijsdaling van drie procent als het produktieplafond van 160 miljoen ton wordt overschreden. Premier Lubbers en zijn Engelse collega Thatcher zijn de belangrijkste initiatiefnemers voor het stabilisatoren- besluit. Zij dringen aan op lagere graanprijzen om zo de (onbetaalbaar geworden) EG-uitgaven in de hand te houden. De graanprijzen zijn op dat moment al met zo'n 20 procent gedaald. Maar niet alleen de graanprijzen daalden. Tegelijkertijd kelderde ook de prijs van fabrieksaardappelen (die gekoppeld is aan de graanprijs). De misère in de graansector trok verder de peulvruchten mee het dal in. De boeren hadden bijna geen mogelijkheden om uit te wijken naar andere produkten."
 
 
Prijsdaling
 
De tarweprijs voor boeren daalde van f 54,05 per 100 kilo in 1983 tot f 39,80 in januari 1990. Een afname van ruim 26 procent in zeven jaar.
De prijzen voor groene erwten voor boeren daalde in dezelfde periode van f 86,00 per 100 kilo tot f 65,00. Een daling van ruim 24 procent.
De netto-opbrengsten op akkerbouwbedrijven in kleigebieden daalden in vijf jaar tijd ('83/'84 tot '88/'89) rond de 70 procent. 1
 
 
Actieweken
 
Van 19 februari tot en met 9 maart 1990 voerden de boeren talloze grotere en kleinere acties. Frank Westerman schreef daarover een levendig verslag. Je kunt het vinden in 'Boerenopstand in Nederland - deel I'.
 
 
Achteraf
 
"17 april komt de regering met haar standpunt. De akkerbouw krijgt negentig miljoen gulden extra voor de komende vijf jaar. Het geld is vooral bedoeld voor de beëindigingsregeling. Een graanprijsverhoging zoals De Koning had voorgesteld kunnen de boeren wel vergeten. Over nieuwe voorstellen voor produktiebeheersing (..) is weinig of niks in het regeringsstandpunt terug te vinden. Braks belooft zich in Brussel in te blijven zetten voor meer verplichte braak. Waarvan hij de haalbaarheid in Brussel eerder al sterk in twijfel heeft getrokken. De regering is verder niet van plan om het stabilisatorenbesluit op de komende Europese Top fundamenteel ter discussie te stellen.
De boeren zijn ontevreden. "Braks geeft alleen een oprotpremie voor de wijkers, maar voor ons, de blijvers, wordt niks gedaan. Wij willen niet stoppen, wij willen boer blijven!" Ook de commissie De Koning is teleurgesteld.
 
(..)
 
Woensdag 25 april gaan de boeren in heel Europa nog een keer massaal de straat op. Vrijdag 27 april bereiken de Europese landbouwministers overeenstemming over de nieuwe landbouwprijzen. (..) Dat betekent dat de akkerbouwers dus opnieuw drie procent van de graanprijs moeten inleveren. De prijs van fabrieksaardappelen daalt opnieuw met drie procent. Er komt een studie naar een betere produktiebeheersing.
(..) Minister Braks zegt zich in te spannen voor een landbouwbeleid waarin produktiebeheersing en betere graanprijzen voorop staan. Maar zowel minister Braks als de landbouworganisaties vinden het van het grootste belang dat de Gatt-onderhandelingen, over liberalisatie van de wereldhandel, slagen. Het export-belang staat voorop. Produktiebeheersing past slecht in het plaatje van de Gatt. Bij de Gatt- onderhandelingen wordt verder gesproken over het tot stand brengen van een directe koppeling tussen wereldmarktprijzen en EG-prijzen voor landbouwprodukten (tarificatie). Dat betekent dat de graanprijzen, maar ook die van suiker en melk, nog verder onder druk komen te staan.
Het directe resultaat van de akkerbouwacties van 1990 in de vorm van betere prijzen is mager. Maar toch hebben de akkerbouwers met hun acties ook veel bereikt. Er is een discussie op gang gebracht over produktiebeheersing en over het functioneren van de eigen organisaties. De inkomenssteun- en beëindigingsregelingen zijn verruimd en er is extra geld beschikbaar gekomen voor de sector."
 
Verantwoording en noot
De volledige tekst komt uit: De akkerbouwacties in het voorjaar van 1990; Sjan Bijman en Marianne Vogelaar; Agrarisch dagblad/Misset; Doetinchem, zonder datum.
 
 1. Al deze cijfers zijn afkomstig van het Landbouweconomisch Instituut.  terug
 
In deel I van 'Boerenopstand in Nederland' tref je een levendige beschrijving aan van de spannende weken in februari en maart 1990.
 
Oorspronkelijk stonden er veertien foto's bij dit artikel. Ik heb ze tijdelijk weggehaald vanwege problemen met het auteursrecht.
 
*          *           *

Over enige tijd verschijnt de volgende serie artikelen. Wil je een seintje wanneer deze er zijn, stuur dan een berichtje naar: jpsmit@xs4all.nl
Reacties naar het zelfde e-mailadres.
 
 
Verder naar het volgende artikel >>
<< Terug naar het begin van dit artikel.
Naar  overzicht   maart.  
 
 

_ 		___