____
"WORDT BOER!"
interview met Max van Tilburg,
biologische melkveehouder aan de Lek
koeien - land - machines - mensen - instanties - alle zonen een boerderij - combinatie van belangen
|
Boer Max van Tilburg
nog onlangs tot zijn kinderen: "ALS IK JULLIE ÉÉN RAAD MAG GEVEN: WORDT BOER!" |
"Ik vergeet het nooit. Ik was veertien jaar. Toen zei mijn vader: 'Dan moet jij vanavond Pleuntje maar naar de slager brengen, want ik moet weg.' Ik had geen beste dag. De slager woonde in het dorp, twee minuten verderop. Ik bracht die koe weg, aan een touwtje. Die koe die rende wel, die wist niet beter. De slager stond klaar met zo'n pistool. Het was een oude man en hij stond zo te bibberen. Ik dacht 'Oh, als hij maar niet mist.' Binnen een minuut was het gebeurd. Ze laten ze nooit lang wachten. Je loopt binnen en dan 'patschsch' Maar als je het nog nooit meegemaakt hebt ... Ik vergeet die eerste keer nooit meer. Met Pleuntje."
Aan het woord is Max van Tilburg, melkveeboer uit Hagestein, tussen Vianen en Culemborg. Hij is opgegroeid op een kleine stadsboerderij in Vianen. "De boerderij stond gewoon aan de straat, tegenover de katholieke kerk." Van jongs af aan hielp hij mee. "Ik voetbalde graag. Maar dat mocht amper. Om half vijf moest ik thuis zijn. Dan moest ik meehelpen met melken. Dat werd gewoon van me verwacht, dat ik meehielp. Maar het was altijd wel gezellig. Toen ik zes was ging ik 's avonds al mee om een koe te melken. Dan kreeg ik Pietje 5. Dat was een hele makkelijke koe. Daar moest iedereen onder leren melken. Pietje 5, dat was een lieverd."
Van Tilburg heeft vijf zussen en twee broers. "Mijn oudste twee zussen hebben nog wel leren melken, maar de andere niet. Toen ging de emancipatie al werken. Ze waren vrij goed gebekt en hadden geen zin om koeien te melken. Dat deden ze dan ook niet. Ze hadden geen enkele affiniteit met het boerenbedrijf. Later weer wel, maar toen ze jong waren niet. Mijn ene zus heeft op de gemeentesecretarie gewerkt en daarna in het onderwijs. En een andere is de verpleging in gegaan." Max zelf hielp, alles bij elkaar genomen, graag mee op de boerderij. "Ik wou boer worden. Maar je moet het wel leuk vinden om met koeien om te gaan en om land te bewerken. Ik vind zelf de grote verscheidenheid aan werkzaamheden leuk. Je gaat met levende have om, je gaat met grasland om en van alles."
De boerderij in Vianen was erg klein. "Het perspectief was niet groot. In 1970 hebben we deze boerderij in Hagestein gekregen. Toen is het bedrijf van lieverlede groter geworden." Na enige jaren heeft Max samen met een broer het bedrijf overgenomen van hun vader en weer later kwam het volledig in handen van Max. Naar aanleiding van discussies over verantwoord boeren in de boerenwerkgroep WAV begon hij in 1985 langzaam maar zeker over te schakelen naar biologische landbouw (WAV = Werkgroep voor duurzame landbouw en ontwikkelingssamenwerking Alblasserwaard en Vijfheerenlanden). Van Tilburg heeft nu 65 hectare grond, ruim 75 melkkoeien en verder nog jongvee. Hij verbouwt wat snijmaïs, maar het merendeel van de grond is weiland. Behalve wat biologische aardappelen hoeft hij geen voer bij te kopen.
De melk wordt door de firma Bastiaanse verwerkt tot heerlijke biologische kaas. "Ik was een van de eerste boeren die biologische melk leverde aan Bastiaanse. We zijn nu met zijn vijftienen. Kort geleden is het bedrijf verkocht aan de firma Swenty." Van Tilburg had de kaasmakerij liever zelf aangekocht samen met de andere boeren die aan het bedrijf leveren. Dan zouden de boeren zelf de belangrijkste beslissingen kunnen nemen en zouden zij de opbrengst zelf kunnen houden. De boeren waren al overeengekomen voor de aankoop van het bedrijf dertig cent te betalen per liter melk die ieder jaarlijks levert. Ook hadden ze al een hele enthousiaste en bekwame directeur gevonden. Toch ging het bedrijf naar een concern, waarschijnlijk omdat die iets meer betaalde. "Het is heel jammer. We hebben echt heel goed geboden."
Koeien
Van Tilburg doet niets liever dan samen met je de stal in te lopen. Er loopt een haan met kippen. De koeien steken nieuwsgierig hun koppen naar je uit door het ijzeren hek. Maar als je ze wil aaien trekken de meesten hun kop terug. Zo nu en dan loeit er een en telkens weer hoor je het klaterende pissen.
"Dit is Nannie, oude Nannie. Ze heeft een kleine week geleden gekalfd en is nou een beetje stram. Zie je, ze loopt iets teer. Ze is best nog wel vitaal. Maar je moet haar even wat extra verwennen om haar er goed bovenop te krijgen. Vanmiddag mag ze in een groot hok, daar kan ze lekker languit liggen. Om wat uit te rusten. Sommige koeien vinden het erg om alleen te zijn, maar deze nooit."
"Een oude buurman van ons in Vianen stopte indertijd met zijn boerderij. Hij had Noordhollandse koeien. 'Het zijn hele lieve koeien', zei hij, 'die moet je kopen'. Toen heb ik die genomen." Een bijkomend voordeel is dat alle koeien in deze familie een sterke ophangband tussen de uiers hebben. Als de uiers te diep komen te hangen, wordt het lastig met melken. Dan moet je ze wegbrengen. "Zo'n koe kan wel vijftien jaar worden. Op het laatst heb je een worstkoe. Zo noemen ze dat."
Op de grond vlak voor de hekken ligt zurig geurend kuilgras met veel klaverblaadjes erdoor. "Dat vinden ze het lekkerste. Maar ze krijgen ook hooi en maïs. Het beste is dat ze dan weer dit en dan weer dat eten. We hebben bijna nooit een zieke koe, omdat we niet zo meedoen met die fokkerij. Maar ook omdat ze hooi eten. Dat is goed voor de maag, die structuur van het hooi. Ze krijgen bijna geen krachtvoer."
Van Tilburg speelt met de gedachte weer op stro over te gaan. Stro vinden de koeien prettiger dan de ijzeren roosters en de rubber matten die ze nu hebben om op te liggen. Maar stro heeft als nadeel dat het samen met de mest gaat broeien. Dan kunnen de uiers makkelijk gaan ontsteken. Dan krijg je 'cellen' in de melk. Zeker voor de kaasbereiding moet je hele schone melk leveren. "Dat is een nadeel van stro. Daarom wil ik het liggen in stro dan beperkt houden. Bijvoorbeeld alleen 's nachts in het stro en overdag niet. Ik ken een boer die dat heeft en dat werkt eigenlijk best goed."
De koeien van Van Tilburg zijn zolang mogelijk buiten. Alleen van half november tot begin april lopen ze binnen. "Dat is lachen als ze weer de wei in gaan. Nu de horens eraf zijn vechten ze niet zo. Vroeger had je altijd wel een die onder het bloed zat. Maar bij deze koeien is de hiërarchie wel bepaald. In de zomer, als de zon schijnt, dan gaan ze helemaal languit liggen. Dat is mooi. Dat vinden ze echt lekker."
Als het 's zomers erg heet is brengt Van Tilburg ze 's middags naar de stal. "Koeien houden niet van hitte. Dan kan je ze beter binnen houden. Anders gaan ze met zijn allen onder een boom staan, want ze willen schaduw. Dan schijten ze daar en gaan ze in de stront liggen. En een koe die echt vies is krijg je nooit meer schoon."
Iedere ochtend om zes uur gaat bij Van Tilburg de wekker af. Want rond half zeven begint het melken, en daaraan voorafgaand moet er nog het een en ander gebeuren. "Ik sta altijd met plezier op. Zelfs als ik niks zou hoeven te doen, zou ik nog om zes uur opstaan. Dat doe ik al veertig jaar lang. En zelfs 's winters als het echt koud is, is het in de stal nog echt behaaglijk." Aan vakantie heeft Van Tilburg geen behoefte. "Ik heb elke dag vakantie. Ik denk altijd dat mensen die zo vaak op vakantie willen geen werk naar hun zin hebben."
Land
Half mei kreeg ik Max van Tilburg aan de telefoon: "Jan Paul, je moet echt komen kijken. De meidoorns in de uiterwaarden staan op het punt te gaan bloeien." Als ik een paar dagen later langskom, tref ik hem rood-verbrand aan. "Gisteren heb ik de hele dag op de tractor gezeten, heerlijk!" Het eerste gras is al gemaaid en ingekuild.
Na een kop thee gaan we het land op. Tweederde van de grond ligt direct achter de boerderij. Het meeste is grasland, maar er is ook een akker met snijmaïs. "Het liefste zou ik hier tarwe gaan bouwen. Een gemengd bedrijf is het mooiste wat er is. Maar daar heb ik te weinig grond voor. De opbrengst van graan is veel minder dan van gras. Met de landinrichting (= ruilverkaveling - jps) hebben ze me zo slecht toebedeeld. Toen ben ik vijf hectare kwijt geraakt. Ze hebben me echt gepakt."
Van Tilburg wijst me op de bijzonder lange meidoornheggen, grotendeels door hemzelf aangeplant. "Als het hard waait gaan de koeien achter die heg staan. Dat vinden ze lekker. Bij het rivierenlandschap horen houtwallen, meidoorns en veel bomen. Het veenweidegebied wat verderop begint is open, dat hoort ook zo. Maar hier hoort het begroeid te zijn. Het rivierenlandschap is een begroeid landschap. Daarom hebben we na de landinrichting een heleboel bomen bijgepoot. En we moeten toch warm zitten in de winter! We moeten wat hout hebben. Die wallen zijn onze houtvoorziening. Er staan genoeg dikke stammen in, kom maar kijken."
Dan lopen we door naar een klein weiland waar Van Tilburg al een paar jaar niet meer gemest heeft. Het is één bloemenzee met boterbloemen, zuring, witte en paarse smeerwortel, pinksterbloemen en noem maar op. Pas eind juli maait Van Tilburg het weilandje, als alle bloemen uitgebloeid zijn en het zaad zich verspreid heeft. Daar staat een vergoeding van de provincie tegenover; het is eigenlijk een mini-natuurreservaat. Vervolgens gaan we kijken naar een kleine poel die Van Tilburg uitgegraven heeft. We treffen er Nijlganzen aan. Van Tilburg heeft het er niet op. "Ze zijn veel te dominant, ze jagen andere vogels weg. Ik ken iemand in het dorp die jaagt, die vraag ik één keer per jaar er enkele te schieten. Maar drijfjacht vind ik niet goed."
Als we teruglopen kijken we nog even naar de koeien die vol overgave staan te grazen, allemaal met hun kop naar dezelfde kant. "Hé Gerritje, Gerritje", roept Van Tilburg naar de koe die het dichtste bij staat. Maar ze blijft onverstoorbaar doorgrazen. "Ze luistert niet eens naar me."
(Voor meer foto's van de uiterwaarden zie de aparte fotobijlage.)
Van Tilburg heeft 23 hectare weiland in de uiterwaarden van de Lek. Een gedeelte daarvan, ten noordoosten van het dorpje Everdingen, is al eeuwenoud boerenland. Het ziet er schitterend uit met grote meidoornheggen, een kleine poel met zwanen, meerkoeten en kievieten en in het gebied eromheen staan allerlei wilde planten. Dit is de trots van Van Tilburg.
In een aangrenzend weiland staan wat pinken, jonge koeien die nog niet gemolken worden. Ze komen even poolshoogte nemen. Verderop is een weiland aan de rivier. Hier kunnen de koeien pootje baden als het heet is. In de beschutting van de strekdammen liggen vaak watervogels. Wilde ganzen die op doortocht zijn rusten hier uit en grazen op het weiland.
Als we teruglopen wijst Van Tilburg me bij een ander weiland op de kleur van het gras. "Zie je hoe groen het is, daar heb ik pas gemest. Zie je het verschil met dat weiland daar. Ja, een boer moet veel op zijn land lopen."
Machines
Op het erf staan verschillende tractoren, een grote maaimachine, een opraapmachine en nog verschillende andere. Toch is het bedrijf van Van Tilburg maar middelmatig gemechaniseerd. "Je hebt veel modernere bedrijven nog hoor, met veel grotere machines. Maar daar geloof ik niet in, want dan wordt het veel te duur. Je hebt bijvoorbeeld van die voer-mengwagens met grote frezen. Dat kost heel veel energie. Dan wegen de kosten nooit op tegen de baten."
"Tot mijn twintigste heb ik met paarden gewerkt. Daarna heb ik een klein trekkertje gekocht, in 1967. De laatste keer dat ik een tractor gekocht heb is acht, negen jaar geleden. De meeste boeren hebben een veel zwaardere met voorwielaandrijving enzo. Maar ik kan het er makkelijk mee doen."
"Vroeger stond je en halve dag stront te scheppen, of voer te sjouwen. Dat hoeft nou niet meer. Door de mechanisatie is het boerenwerk wel gehumaniseerd. Als je het maar goed toepast, je moet niet over-mechaniseren."
Erg veel onderhoudskosten heeft van Tilburg niet. "Die grote Deutz gaat elke jaar een keer naar de garage. En bij die witte ververs ik één keer per jaar de olie en dan smeer ik hem door. Dat is een goed uur werk. Op dit moment start die andere niet en dan bel ik een jongen in de buurt, die is monteur geweest. Die gozer heeft zo'n metertje en die kijkt er dan even naar, of het de accu is of de dynamo. Dan kan ik zelf bij de garage een accu halen of een dynamo en dat maakt hij dan even voor me. Ach, als de ene trekker wat mankeert, pak ik de andere weer. Dat is geen probleem."
De melkinstallatie is nog uit de zeventiger jaren. "Nu hebben ze veel meer elektronica erbij, hoeveel melk de koeien geven enzo. Maar ik weet zelf wel hoeveel ze geven. Je hebt elektronische herkenning en weet ik wat allemaal. Je kan het zó ingewikkeld maken. Maar dat doen we niet. Wij schrijven nog alles op van de koe. Wij blijven bóer, we moeten zelf observeren, zelf dingen zien. Ik vind dat een boer zijn koeien moet kennen."
Mensen
Van Tilburg heeft altijd veel hulp op de boerderij. De zonen Jan en Ben hielpen altijd mee als ze van school kwamen en de jongste, Max, die in Wageningen studeert, doet dat nog steeds zo nu en dan. Echtgenote Annelies zorgt voor de moestuin en helpt in noodgevallen met het melken. Bovendien is ze veearts, zodat ze advies kan geven als er met een dier wat is. Van Tilburg vindt de hulp die hij krijgt heerlijk, maar hij dringt niet aan. "Ik vind een gezinsbedrijf mooi, maar het moet wel uit eigen wil zijn."
Ook helpen er vaak jongens uit het dorp mee. Dit jaar is Jorne er. Hij voelde zich niet thuis in het voortgezet onderwijs en gaat volgend jaar naar de Warmonderhof om een opleiding tot biologische boer te krijgen. Ondertussen verzet hij dit jaar erg veel werk op de boerderij. En dat doet hij met veel plezier.
Sinds 1983 bestaat de Werkgroep voor duurzame landbouw en ontwikkelingssamenwerking Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (WAV). Van Tilburg is één van de drijvende krachten achter deze groep kritische boeren en stadsmensen met belangstelling voor het boerenbestaan. De groep heeft veel contacten gehad met boeren in Midden- en Zuid-Amerika, waarbij de Zuidhollandse boeren hun collega's in het Zuiden opzochten en hen enige tijd later op hun eigen boerderij ontvingen. Dat leverde heel wat discussies op over de ontwikkelingen in het boerenbestaan. Naar aanleiding daarvan begon de groep te zoeken naar mogelijkheden om het eigen boerenbedrijf te veranderen. Van Tilburg en een paar anderen gingen met steun van de groep biologisch werken, anderen maakten meer ruimte voor de natuur op hun bedrijf en weer anderen legden zich toe op de produktie van streekprodukten. Ook zijn er leden van de WAV die zich intensief bezighouden met armoede onder boerengezinnen en die zich tot de politiek richten.
Nog steeds jaar organiseert de WAV eens per jaar een ontmoetings-, discussie- en studiedag over de ontwikkelingen in boerenland. Vorig jaar is Van Tilburg nog naar Costa Rica geweest om boeren en boerenorganisaties te bezoeken en een paar jaar geleden waren er vijftig Indiase boeren bij hem te gast.
Vanuit de WAV ontstond de boerennatuurgroep Den Hâneker 1, die zich ondertussen ook bezig houdt met agro-toerisme, streekprodukten en zorgboerderijen. Van Tilburg is ook in Den Hâneker actief. Verder is hij lid van de leveranciersvereniging 'Natuurweide'. "Dat is een soort bond. Tachtig of negentig procent van de biologische melkveehouders zijn daar bij aangesloten. Onze Jan (oudste zoon met een biologische geitenboerderij - jps) zit in het bestuur. Voor de prijsvorming probeert Natuurweide naar de verschillende verwerkers één lijn uit te stippelen. Anders word je altijd een oor aangenaaid." Toch zijn de onderhandelingen vaak moeizaam. "De een is wat fatsoenlijker als de andere. Maar het zijn allemaal zakenmannechies, die verwerkers."
Instanties
Van Tilburg dreigt binnenkort zijn weilanden in de uiterwaarden kwijt te raken. Na het hoge water in 1995 besloot de overheid de rivierdijken te verhogen. In dit gebied wil Rijkswaterstaat daarvoor de klei uit de uiterwaarden gebruiken. Ze moeten daarvoor afgegraven worden. Tegelijkertijd worden er dan geulen in de uiterwaarden gegraven, parallel aan de rivier. Daardoor wordt de afvoersnelheid groter. Het natte gebied wat overblijft wordt ingericht als natuurgebied met een wandelpad en met wat grote grazers. Dit wordt 'natuurontwikkeling' genoemd. Lente 2002 begint het afgraven, tenminste als de onteigeningsprocedures, die al behoorlijk vertraagd zijn, dan afgerond zijn.
Van Tilburg is hoogst ongelukkig met de hele situatie. "Biologisch boeren is echt leuk als je voldoende land hebt. Dus als ik 23 bunder (= hectare - jps) kwijt raak, krijg ik grond tekort." Dat betekent dat er een stel melkkoeien weg moeten en dat het bedrijf dan te weinig oplevert om van rond te komen. Wel krijgt hij een fors bedrag ter compensatie, maar daar kan hij geen grond voor bijkopen. Met Vianen, Utrecht en Culemborg in de buurt die allemaal willen uitbreiden is de grondprijs erg hoog geworden. Bovendien: "Er zijn zoveel rijke stadse mensen die hier wonen en graag wat grond bijkopen. Als boer is het haast niet meer mogelijk daar tussen te komen."
Van Tilburg heeft van de overheid verschillende boerderijen aangeboden gekregen, maar er zat er niet een bij die hem echt beviel. Overname van een geschikte boerderij in de buurt is stuk gelopen op laksheid van de Dienst Landelijk Gebied, die de gronden in de uiterwaarden moet zien te verwerven. "Als je het echt laat aankomen op onteigening ben je je speelruimte helemaal kwijt. De rechter kijkt alleen naar de financiën. Die benoemt drie taxateurs en die stellen de prijs vast en dan is het gewoon gebeurd. Dus als ze (verschillende overheidsdiensten - jps) het bedrijf ruïneren, dan heeft de onteigeningsrechter daar geen boodschap aan. Ja, informeel zal hij wel wat zeggen. Maar hij mág daar geen boodschap aan hebben."
Volgens Van Tilburg is het afgraven van de uiterwaarden onnodig. De boerennatuurgroep Den Hâneker heeft de Technische Universiteit Delft benaderd voor een contra- expertise. Professor van den Akker is samen met een collega gespecialiseerd in waterbeheer, een hele ochtend wezen kijken. "We hebben alles nagelopen en heel serieus doorgesproken. Hij zei dat het afgraven van het eerste stuk (bij Everdingen - jps) echt onzin is voor het verlagen van het hoogwaterpeil. Maar ja, Rijkswaterstaat wil die klei daar hebben. Ze komen hier klei tekort om de dijk op te hogen. En juist daar zit net die mooie klei. Daar zitten vaak dubbele agenda's achter, zei die man van Delft. Volgens hem verdient Arcadis (adviesbureau, de voormalige Heidemij - jps) vier maal aan dit project: eerst bij de planvorming, dan bij de herziening van de planvorming, dan bij het bestek maken bij aanbesteding en dan bij de uitvoering. 'Die belangen zijn zo groot', zei die man."
Tot grote teleurstelling van Van Tilburg is de contra- expertise niet afgemaakt. "De TU heeft ons laten zitten. 'De procedure is al te ver', schrijft hij (professor Van den Akker - jps). Vier maanden laat hij je wachten en dan zo'n stom briefje. Hij wil er zich zeker niet aan branden. Maar bij de rechter moet je wetenschappelijke argumenten hebben."
Wat Van Tilburg erg steekt is dat de afgraving van de uiterwaarden verkocht wordt als 'natuurontwikkeling'. In het kader van de Ecologische Hoofdstructuur zijn de uiterwaarden aangewezen als natuurgebieden. Den Hâneker heeft met de provincie beheersovereenkomsten afgesloten om de uiterwaarden natuurlijker te maken. "Maar het convenant was amper rond, of daar kwam Rijkswaterstaat. En nou is die poel opeens niet meer belangrijk. Er staan ook hele oude grasrassen, omdat het zo'n oud gebied is. Dat heb ik ook aangevoerd, maar dan zeggen ze van het ministerie: 'Die zijn er nog genoeg'."
Ondertussen zijn er in opdracht van Rijkswaterstaat door de firma Arcadis dure studies verricht. "Daar zijn hele boekwerken over. Ik pak ze even voor je. Die kan je zo meekrijgen, dan kan je een hele week studeren. Ze houden wel wat rekening met het oude landschap, ze gaan niet echt als een wilde tekeer. Maar het is allemaal toegeschreven naar de wensen van Rijkswaterstaat. Het gaat om de klei om de dijk te verhogen en de natuur en de ontstaansgeschiedenis van het gebied zijn dan ondergeschoven kindjes."
Er is een uitgebreide inspraakprocedure geweest. Eerst heb je de Milieu Effect Rapportage (MER). "Daarin wordt alles heel vaag omschreven, daar kan je heel gericht geen bezwaar tegen maken. Later krijg je het Plan van Inrichting. Elke stap daarvan wordt met de bewoners doorgenomen. Alle opmerkingen worden dan in de CCD (Coördinatie Commissie Dijkversterking) besproken. Maar je moet wel van goede huize komen, van hele goede huize komen, willen ze iets veranderen. Een boer van Den Hâneker is daarom uit het overleg gestapt."
Via een bevriende boer heeft Van Tilburg een boerderij gevonden in Groningen, bij de Waddenzee, die hij zou kunnen overnemen. Dat lijkt hem wel wat. "Dat is oud cultuurland. Daar kan ik beter aarden dan in de Wieringermeer of in de Noordoostpolder. Er zijn daar allemaal kleine gehuchtjes. En de grond is goed, echte akkerbouwgrond. Dan kan ik een gemengd bedrijf beginnen. Dat is het mooiste wat er is. Ook de grondprijzen liggen daar een stuk lager."
Peinzend vervolgt Van Tilburg: "Ook een reden om hier weg te gaan is dat ik dan niet hoef mee te maken hoe dit gebied, deze oude uiterwaarden worden toegetakeld."
Alle zonen een boerderij
De bedoeling is dat de nieuwe boerderij uiteindelijk overgaat in de handen van de jongste zoon Max. Jan, de oudste, heeft al een goed draaiende biologische geitenboerderij in Goeree. Ben heeft sinds begin dit jaar een melkveehouderij in Bretagne. Hij is bezig met de omschakeling naar een biologische bedrijfsvoering. En als zoon Max dan een mooi biologisch bedrijf in Groningen heeft, zijn al zijn drie zonen boer geworden. Daarmee is dan een grote wens van Van Tilburg in vervulling gegaan. "Ik heb vaak tegen mijn kinderen gezegd: 'Als ik jullie één raad mag geven: wordt boer!"
|
Een combinatie van
belangen
Professor van den Akker, hoogleraar hydrologie aan de Technische Universiteit Delft geeft toe dat hij de contra- expertise niet heeft afgemaakt. "Ik ben wezen praten met de waterbeheerders: de waterschappen en Rijkswaterstaat. Het was niet meer terug te draaien, de aanbestedingen lagen er al, bij wijze van spreken. Ik heb geen zin om aan een dood paard te trekken. Ik heb de rapporten van Rijkswaterstaat ook gezien, 15 centimeter rapporten, en het was goed uitgezocht. Daarmee zeg ik niet dat Rijkswaterstaat gelijk heeft, maar het was te laat was om nou nog van alles te gaan beweren. Het was een gelopen race en ik vond het eerlijker ze dat te zeggen. Ik vind het verschrikkelijk jammer. Maar ik kan me heel goed in de positie van de boeren verplaatsen. Vooral de uiterwaarden bij Everdingen en Hagestein zijn zeer aantrekkelijk. Ze zijn in handen van boeren die er dan en bloc uitgemieterd worden. Omdat Natuurmonumenten of het Zuidhollands Landschap die dan gaan beheren.2 Ik zeg 'geef die boeren dan ook een functie in het beheer'." Volgens Van den Akker helpt het afgraven van de uiterwaarden en het graven van geulen wel iets voor een snellere doorstroming. "Maar het is centimeterwerk. 'Alle kleine beetjes helpen', wordt er geredeneerd bij Rijkswaterstaat." Bij de aanleg van de stuw bij Hagestein is een flessehals gemaakt. "Daar letten ze vroeger niet zo op." Er is een kanaal gegraven voor de stuw en de schutsluis en de Lek is afgedamd. In principe kan deze dam vervangen worden door iets beweegbaars. Dat zou een veel grotere verlaging van het waterpeil geven bij hoog water. "Je kan allerlei soorten kunstwerken maken, maar dat is heel kostbaar. Daar is dan geen geld voor, wordt gezegd. Bij zo'n ingreep in de uiterwaarden heb je een combinatie van belangen. Zo'n ingreep zou 'kostenneutraal' plaats moeten vinden, dat wil zeggen dat de kosten van de ingreep niet hoger zijn dan de opbrengst van de klei." Van den Akker heeft ook de rapporten van Arcadis ingekeken: "Daar zat wel wat ruis in het verhaal". |
Noten
1. Den Hâneker is een vereniging voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Informatie: De Laak 31, 4128 CA, Lexmond; telefoon: 0347 34 2044 tussen 9 en 12 uur; e-mail: info@denhaneker.nl; website: www.denhaneker.nl Hâneker is de oude streeknaam voor mannetjesgrutto. terug
2. Het Zuidhollands Landschap zal het afgegraven gebied samen met Den Hâneker gaan beheren. Eigenlijk wilde de boerennatuurgroep het volledige beheer krijgen. Zij heeft immers een convenant met de provincie. Maar dat is niet gelukt. terug
* *
*
U kunt dit artikel downloaden in Word95 of RTF.
U kunt dit artikel ook bestellen als brochure. Zie bestellijst.
Over enige tijd verschijnt de volgende serie artikelen.
Reacties naar: jpsmit@xs4all.nl
Verder naar het volgende artikel >>
<< Terug naar het begin van dit artikel.
Naar overzicht september.
_