[Duurzaamlijst] Stichting Zaadgoed, voor biologische veredeling.

["Jelle Schottelndreier" <jellesonja@wanadoo.nl>]

Hier een lang bericht over
zaadteelt en plantenveredeling voor biologische landbouw, dus zonder gentech.

-Jelle

Over stichting Zaadgoed, de situatie in de zaadwereld, en onze projecten.

ZADEN VOOR DE BIOLOGISCHE LANDBOUW
Stichting Zaadgoed wil zaadteelt en plantenveredeling
aanpassen aan de biologische landbouw. Dat betekent:
- veredeling van gewassen die een goede smaak hebben, en een goed wortelstelsel, zodat ze
uit zichzelf een goede opbrengst geven, en zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest toe
kunnen
- veredeling die de natuurlijke samenhang en soortgrenzen respecteert. Dus geen
celbiologische
technieken. Die halen de plant uit de samenhang van het levende, biologische
landbouwbedrijf.

Eerst een situatieschets en dan wat kort nieuws

SITUATIESCHETS
De (biologische) landbouw en de agro-biodiversiteit lopen gevaar door gentechzaden en
patentering.
De biologische boeren willen geen gentech, en gentech mag ook niet volgens de
EU-verordening voor biologische landbouw. Er zullen steeds minder rassen overblijven die
vrij zijn van gentech en andere celbiologische (laboratorium-)technieken.

Maar ook de huidige rassen zijn al niet aangepast aan de biologische landbouw: ze hebben
geen goede
beworteling omdat ze hun voeding als opgeloste kunstmest opnemen, geen weerstand tegen
ziektes omdat die toch worden weggespoten, geen goed concurrentievermogen met onkruid.
Bovendien willen de meeste zaadbedrijven hybrides verkopen. Die zijn niet duurzaam: de
boer moet ze elk jaar opnieuw kopen. De oude gewoonte om als boer zelf te selecteren en te
veredelen, wordt daardoor onmogelijk. Het oude recht om zelf zaad te winnen verdwijnt
zelfs helemaal
door patentering. Duurzame aanpassing (door de plantengeneraties heen) aan de lokale
omstandigheden wordt daarmee ook
onmogelijk. Dit betekent genetische erosie en verlies van agro-biodiversiteit.
De diversiteit is al sterk verminderd doordat er veel fusies zijn geweest van
zaadbedrijven. Met sla bv. waren er aan het begin van de eeuw in Europa zeker 100
boeren/veredelaars bezig. Nu zijn dat er nog 5.
Iemand die een goed ras heeft veredeld heeft daar vanouds kwekersrecht op: als iemand het
ook wil verkopen, moet hij er een licentiegeld voor betalen. En na 25 jaar is het dan een
vrij ras. Maar de veredelaars mochten elkaars zaad wel altijd gebruiken om mee te kruisen.
Door patentering van gentechzaden wordt dat verboden. Zo graven ze het graf van de
biodiversiteit, en daarmee hun eigen graf, maar ze moeten mee in de rat race.

Stichting Zaadgoed stimuleert de ontwikkeling en veredeling van biologisch zaadgoed: van
rassen die zijn aangepast aan de biologische landbouw. We werken aan empowerment van
boeren: die weer zelf willen selecteren, zelf leren kijken naar het gewas, en het gewas
aanpassen aan het bedrijf en de lokale omstandigheden. Dat is goed voor de biodiversiteit
en voor de
boer. We doen dit samen met veredelaars en meerdere boeren, die een gewasgroep vormen, bv.
een rode-bietengroep. We noemen dit participatieve veredeling.
En daar hoort natuurlijk geen patentering bij. Zaad is erfgoed van iedereen.

PROJECTEN,
door Zaadgoed geďnitieerd en/of (mede)gefinancierd:

Gewasgroep Rode-Bietenveredeling door René Groenen en andere biologische telers.

Biodiversiteit bij tarwe
Met Lex Kruit te Lelystad werken we aan optimale rassenmengsels, incl bakproeven. Dit is
in de Westerse landbouw geheel in onbruik geraakt, maar het werkt goed: mengsels doen het
beter dan rassen alleen.

Promotiecampagne voor consumenten
om de schoonheid en noodzaak van klassieke veredeling te laten zien.

Alternatieve financiering
We laten de Wetenschapswinkel in Wageningen een onderzoek doen naar de alternatieve
sociaal-economische en juridische vormen die in de biologische veredeling zijn of worden
toegepast om veredeling te financieren.

Zaadgoed participeert in diverse andere zaadprojecten, zie de site van het Louis Bolk
Instituut.

Groene-zadengids
Door stichting Zaadgoed, Platform Biologica en Louis Bolk Instituut. Jaarlijks overzicht
van nu 670 biologisch vermeerderde rassen, waarvan sommige ook speciaal zijn ontwikkeld
('veredeld') voor de biologische landbouw.
Deze eerste uitgave van de Groene Zadengids beperkt zich tot rassen voor de groenteteelt
en akkerbouw. Voor de verkrijgbaarheid van biologische vermeerderde rassen van bloemen en
bomen, als mede opgekweekte planten, is een overzicht van adressen van leveranciers in de
gids vermeld. Bestelwijze: door overmaking van fl. 19,50 / 8.85 euro (=incl. porto) op
Postbanknummer 3530591 t.n.v. Louis Bolk Instituut te Driebergen o.v.v. "Groene Zadengids
2001"  (telefoon 0343 523 860  17 814)

STICHTING ZAADGOED is een kennis- en coördinatiecentrum ter bevordering van
biologische
plantenveredeling. Eén van de belangrijkste taken van Zaadgoed is het
stimuleren,
initiëren en laten uitvoeren van concrete veredelingsactiviteiten voor de
professionele
biologische teelt door vakbekwame biologische veredelaars. Tevens ontwikkelen
wij diverse
samenwerkingsvormen tussen telers, handel, veredelaars en onderzoekers,
zoals
boeren-gewasgroepen die jaarlijks rassenproeven onder biologische
teeltomstandigheden
beoordelen. Bij de uitvoering van projecten werkt Stichting Zaadgoed samen
met biologische
telers, Louis Bolk Instituut, Platform Biologica, zaadbedrijven en vele
andere partners.

Biologische veredeling kan niet op gang komen zonder uitwisseling van kennis
en ervaring
op internationaal niveau. Daartoe is mede dankzij Zaadgoed een European
Initiative for
Organic Seeds opgericht waaraan momenteel 14 landen deelnemen, zie website:
www.biogene.org met o.a. een maandelijkse email-Newsletter on Organic Seeds.
Vanuit dit initiatief wordt ook gewerkt aan een internationale biologische,
gentechvrije zadengids op de website: www.organicxseeds.com

BESTUURSLEDEN:
Ir. Edith Lammerts van Bueren (Louis Bolk instituut) - voorzitter
Jelle Schöttelndreier -  secretaris
Prof. Jos van Damme  (hoogleraar plantenpopulatiegenetica aan Universiteit Utrecht en
NIOO en lid van de
Werkgroep Genenmanipulatie en Oordeelsvorming)   -   penningmeester
Coen ter Berg (voorlichter Biologische Landbouw)
Drs. Louise Luttikholt (beleidsmedewerker ggo-zaken Platform Biologica)

MEER ZAADPROJECTEN
Het Louis Bolk Instituut www.louisbolk.nl (onderzoek voor biologische landbouw) doet
veredelingsprojecten met aardappel, peen, ui, tarwe, gerst, en een pilotproject over de
procedures om een biologisch veredeld ras op de officiële rassenlijst te krijgen.
Dat is niet makkelijk. Overheid en industrie zijn ingesteld op goedkeuring van rassen als
ze meer opbrengen bij het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen.

100% BIOLOGISCH ZAAIZAAD IN DE POLDER
In september heeft Stichting Zaadgoed een excursie georganiseerd naar het
groentebedrijf
van de biologisch-dynamische middelbare land- en tuinbouwschool
Warmonderhof. De tuinder
Reggie Waleson had, mede op verzoek van handelsorganisatie Odin, voor al
zijn
groentegewassen biologische zaad- en plantgoed gebruikt. Dit trok ook de
belangstelling
van diverse zaadbedrijven en een grote groep biologische tuinders. De
gewassen stonden er
mooi bij, maar de uniformiteit liet hier en daar nog te wensen over zodat
bijvoorbeeld
niet "voor de voet weg geoogst" kan worden. Ook heeft Waleson ondervonden
dat het
biologisch uitgangsmateriaal duidelijk duurder is dan het gangbare zaad. Tot
nu toe draait
de tuinder voor die kosten op.

MET NAME DE DRIE ZAADFIRMA'S IN NEDERLAND die nog geen banden hebben met de
chemische
industrie, hebben lijnen voor biologische veredeling van gewassen opgezet.

ZAADBEDRIJF BEJO START BIOLOGISCH PROGRAMMA
Ook gangbare zaadbedrijven gaan er toe over rassen uit hun reguliere
assortiment biologisch
te vermeerderen. Het veredelen van nieuwe rassen speciaal voor de
biologische landbouw is
een volgende stap, die nog maar weinigen in Nederland durven te maken. Naast
het in de
biologische groenteteelt gespecialiseerde zaadbedrijf Vitalis Biologische
Zaden te Voorst,
is nu ook het zaadbedrijf Bejo te Warmenhuizen een biologisch programma voor
diverse
gewassen begonnen. Daarnaast onderzoekt dit bedrijf ook de mogelijkheid van
milieuvriendelijke zaadbehandelingsmethoden om zaadoverdraagbare ziektes te
ontsmetten,
zoals een warmwaterbehandeling. Bejo is internationaal bekend om zijn kool-,
peen- en
uienrassen.

NEDERLAND HOORT BIJ DE WERELDTOP wat betreft zaadveredelingsfirma's. Er
heeft in de
afgelopen decennia veel centralisering plaatsgevonden. De meeste zaadfirma's
zijn
opgekocht door de chemische industrie. Die zorgen dus dat er vooral rassen
op de markt
komen die hun kunstmest en bestrijdingsmiddelen nodig hebben: dubbele winst, kassa!
Verreweg de meeste
genetisch gemanipuleerde gewassen die worden verbouwd (meer dan 73 % van de
oppervlakte,
wereldwijd*) is zo gemaakt dat ze tolerant zijn voor een
onkruidbestrijdingsmiddel van
dezelfde zaadfirma. Daarvan kan dus veel gespoten worden, zonder dat het
gewas te gronde
gaat. Het bestrijdingsmiddelengebruik neemt daardoor toe. De kilo-opbrengst is meestal
iets lager dan van niet-gemanipuleerde rassen.

Het gaat dus niet om het produceren van meer voedsel, maar om winst: niet te hoeven
schoffelen en
wieden. Dat is duur in de VS - maar in ontwikkelingslanden niet. Daar leidt
afname van
werkgelegenheid in de landbouw alleen tot meer trek naar de sloppenwijken in
de stad.

* Based on estimates by the International Service for the Acquisition of
Agri-Biotech Applications (ISAAA), during the five-year period 1996 to
2000, four crops--soybeans, maize, cotton and canola--account for
virtually 100% of the GE seeds planted in 2000. Almost
three-quarters (73%) of the area in 2000 was planted with GE crops
modified for herbicide tolerance; 22% was modified for insect
resistance and 5% was devoted to "stacked" (combined) traits of
herbicide tolerance and insect resistance. "The Seed Giants: Who Owns Whom?"
December 2000
Update is available on RAFI's Web site http://www.rafi.org.


OP BELEIDSNIVEAU krijgt biologisch zaaizaad ook steeds meer aandacht. Op de
IFOAM
conferentie (Internationale Federation of Organic Agricultural Movement)"The
World Grows
Organic" in Basel in augustus 2000 is een speciale ontmoeting geregeld
tussen
vertegenwoordigers van verschillende landen, zowel van het noordelijk als
het zuidelijk
halfrond om diverse knelpunten en standpunten op elkaar af te stemmen. In de
"Declaration"
van deze wereldconferentie is biologisch zaaizaad als een van de
belangrijkste focuspunten
voor de toekomst genoemd.

OVERHEID STEUNT?
In september heeft het Ministerie van Landbouw de langverwachte beleidsnota
voor
Biologische landbouw 2001-2004 uitgebracht: "Een biologische markt te
winnen". Als
antwoord op Kamervragen die reeds in 1998 vanuit de Tweede Kamer aan de
overheid gesteld
zijn, is een apart hoofdstuk over biologisch uitgangsmateriaal opgenomen.
Het ministerie
geeft daarin aan dat zij het bedrijfsleven en het onderzoek financieel wil
ondersteunen
dat gericht is op het bevorderen van de beschikbaarheid van biologisch
uitgangsmateriaal (zaden en plantgoed, zoals pootaardappelen).
Maar concreet is dat nog niet. Veel minder ondersteuning dan dan de honderden miljoenen
subsidie aan
gentechbedrijven.

UIT BRIEVEN AAN STICHTING ZAADGOED:
    "Het is erg belangrijk dat we niet alleen knokken tegen genetische manipulatie, maar
ook laten zien dat het niet nodig is, dat het zo ook kan."
    "Wij zijn erg enthousiast over het resultaat van het zaaien van de biologische
tuinkers die u heeft gestuurd."
     "Mijn man en ik hebben buitenteelt van snijbloemen. We zijn 7 jaar geleden begonnen
met EKO-teelt. Inmiddels hebben we veel geleerd...en .we menen dat planten waarvan het
zaad op 'eigen' grond geoogst is, én weer op 'eigen' grond gezaaid wordt, stevige en
gelukkiger planten worden, alsof ze thuis zijn. Zou hier iets van waar zijn?"
Antwoord van Ir. Edith Lammerts van Bueren: "We hebben 't vermoeden van wel, maar er is
nog geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan."
    UIT KENIA: "In organic agriculture, we have been using the only available seeds - the
hybrids - with repeatedly disappointing yields. (.) I am convinced that our primary
problem is seeds."
    OOK UIT INDIA, BOLIVIA EN CUBA zijn er vragen gekomen naar zaad en samenwerking.
Helaas kunnen we daar nog weinig aan doen met onze beperkte middelen.

Hoofdstraat 24
3972 LA  Driebergen
tel  +31 20 692 93 93
fax +31 20 882 82 96
info@zaadgoed.nl
Postbank 800 008

Donateur worden?
Maak f 17,50 of meer over op giro 800 008.
We houden U twee keer per jaar op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen d.m.v. een
kleurrijke nieuwsbrief. Naast de kosten voor coördinatie, voorlichting en administratie
gaat 70% van Uw donatie naar concrete zaadprojecten.

Dank voor de aandacht, namens stichting Zaadgoed,

                             Jelle Schöttelndreier,
                                              secretaris.

Stichting Zaadgoed, voor biologische veredeling.


-----------------------------------------------------------------
De Duurzaamlijst: | Abonnement opzeggen? Stuur een E-mail aan:
voor nieuws,      | majordomo@ddh.nl en schrijf in het tekstdeel:
opinie en overleg | unsubscribe duurzaamlijst
-----------------------------------------------------------------
Meer over de Duurzaamlijst op http://www.ddh.nl/duurzaam